Dân tộc ta vốn có truyền thống “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chỉ đạo chăm lo đến những người có công với đất nước. Thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và nhà nước ta luôn có chủ trương, chính sách chăm lo, nâng cao đời sống người có công với đất nước (người có công); đặc biệt các thân nhân liệt sĩ và thương binh.
Công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản VN khởi xướng là lãnh đạo từ gần 40 năm nay đã thu được thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.
Khi “Đất nước ta chưa bao giờ có được tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”, Đảng, nhà nước đã đổi mới nhiều chủ trương, chính sách chăm lo những người có công với đất nước. Gần 10 triệu người có công thường xuyên nhận được chế độ ưu đãi, phần nào đền đáp sự cống hiến, hy sinh vì độc lập tự do, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.
Nhìn chung từ chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước đến hoạt động tri ân của cả hệ thống chính trị và toàn dân đã có sự đồng bộ, tạo được kết quả đáng ghi nhận. Nhưng thẳng thắn mà nói vẫn còn những bất cập, khoảng trống cần bàn thảo để hoạt động tri ân liệt sĩ, thương binh, những người có công ngày càng tốt hơn.
Trao quà cho thương binh nặng
Thứ nhất về nhận thức, bên cạnh hệ thống quan điểm, chính sách đúng đắn của Đảng và chính phủ vẫn còn sự nhìn nhận một cách sơ cứng, hành chính của một bộ phận những người làm công tác quản lý nhà nước và thực thi chính sách với những người có công. Không nhiều, nhưng vẫn có nơi, có lúc hoạt động tri ân mang tính hành chính, ban phát. Của cho không bằng cách cho. Ở đây không có sự CHO mà việc thực hiện chính sách của Đảng và nhà nước đối với người có công còn chậm, thiếu công bằng và có nơi còn vi phạm pháp luật như biển thủ, tham nhũng, sử dụng sai mục đích tài chính, ngân sách.
Thứ hai, ngoài chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước với những người có công, việc xã hội hóa các hoạt động tri ân chưa phát huy được tiềm năng, thế mạnh; đôi khi lạm dụng, ảnh hưởng đến mục đích và ý nghĩa nhân văn của hoạt động tri ân. Vẫn còn những vụ việc mượn danh hoạt động tri ân để vụ lợi gây thất thoát tài chính, vật chất, đặc biệt làm mất uy tín, xúc phạm đến danh dự của những người hoạt động tri ân chân chính.
Thứ ba, cùng với việc xã hội hóa các hoạt động tri ân, gần đây, Đảng và Nhà nước chấp thuận chủ trương thành lập các tổ chức xã hội nhằm chung tay cùng nhà nước thực hiện các hoạt động tri ân như Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ; Hội Chất độc da cam, Dioxin… Các tổ chức xã hội này qua thực tiễn hoạt động đã tỏ rõ tính nhân văn, trách nhiệm xã hội cao cả, thực sự là cánh tay nối dài của hệ thống chính trị trong việc đền ơn đáp nghĩa. Cũng qua thực tiễn hoạt động của các tổ chức xã hội này đặt ra những vấn đề phải suy ngẫm, kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật về tôn chỉ, mục địch, chế độ, chính sách… để hoạt động có hiệu quả và ý nghĩa hơn.
Thứ tư, như đã nói ở trên hoạt động đền ơn đáp nghĩa, tri ân những người có công với đất nước vừa là đạo lý, truyền thống văn hóa của dân tộc; vừa là chủ trương, chính sách lớn của Đảng và nhà nước. Xã hội không ngừng vận động, phát triển, chúng tôi kiến nghị Đảng và nhà nước kịp thời điều chỉnh, bổ sung chính sách đối với người có công.
Đặc biệt, bên cạnh tổ chức bộ máy thực hiện hoạt động tri ân cần tăng cường kiểm tra, giám sát để các chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước đi vào cuộc sống; thực hiện tốt lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đền ơn đáp nghĩa với thương binh, gia đình liệt sĩ cần phải được thể hiện bằng những việc làm cụ thể, bằng sự giúp đỡ về vật chất và tinh thần do Nhà nước và nhân dân cùng thực hiện. Khi giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sĩ thì “nên coi đó là nghĩa vụ của nhân dân. Không nên coi đó là việc làm phúc”.
Trần Thế Tuyển
