NÉN HƯƠNG NGÀY TẾT
Nguyễn Văn Long
Tràn ngập giữa những thanh sắc, hương vị của những ngày Tết, tôi thường vẩn vơ nhớ đến một mùi hương xưa cũ của một thời niên thiếu nơi thôn làng đìu hiu. Mùi hương ấy man mác, mơ hồ, như có như không, day dứt, nao lòng.
Người làng tôi đốt hương dè xẻn lắm, lễ thường thắp một hoặc ba nén, lễ tang thắp hai; không như ở thành phố, tại các đình, miếu, chùa, lễ hội… người ta đốt hương như đốt đuốc, mịt mù, nồng nặc.
Tôi nhớ đến cha tôi ngày ấy, mỗi tối ông đều kính cẩn dâng hương trước bàn thờ gia tiên, và tôi ngủ trong mùi hương êm dịu ấy suốt một quãng đời hoa niên. Thi thoảng, ông cũng thắp hương vào lúc rạng sáng, đó là trong giấc ngủ đêm qua, ông mơ gặp lại những người thân đã khuất.
Cha tôi bảo rằng đến nhà ai, chỉ nhìn vào vùa hương bát nước trên bàn thờ là biết được gia cảnh, gia phong! Để cho “nhang tàn khói lạnh” là một trọng tội với tổ tiên, như cụ Đồ Chiểu từng lên án những kẻ “quăng vùa hương, xô bàn độc”. Có những đêm sâu, mưa dồn gió dập, căn nhà nhỏ rung rinh, cha vội vàng trở dậy thắp ba nén hương thành kính. Tôi tỉnh giấc rồi mơ màng ngủ thiếp đi trong mùi hương ngan ngát lặng tỏa giữa cơn chớp bể mưa nguồn.
Khi xuân đã về trước ngõ, cây đổi lá, mây đổi màu, mùi hương cũng trở nên dày hơn. Theo những cỗ bàn dâng cúng tất niên, rước ông bà, mùi hương trầm thanh khiết quyện với hương hoa mai, hoa huệ dịu dàng, hương bánh chưng, bánh cốm ngọt ngào lan tỏa khắp không gian khiến lòng người say đắm, bâng khuâng.
Giao thừa, mọi người quây quần trước bàn thờ gia tiên trang hoàng rực rỡ. Trời đất giao mùa, trên hương án, những nén hương trầm âm thầm nhả những dòng khói miên man như nối liền hai cõi âm dương. Một cảm giác thật xốn xang, thiêng liêng mà thân thiết.
Sáng mồng Một, người làng tôi thường đi dâng hương ở miếu thành hoàng và nghĩa trang. Trên những căn phần đã được dọn sạch từ tuần chạp mả cuối năm, hương khói nghi ngút lan vào từng lá cây ngọn cỏ, hòa lẫn trong ánh chiêu dương Nguyên đán. Hương khói ấy đã trở thành tâm hương, giao hòa giữa hai bờ bến tử – sinh.