HOÀI HƯƠNG
Đã thành thông lệ mười mấy năm nay, tới kỷ niệm ngày sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh 19/5, người dân ở miền biên thùy Long Khốt (Vĩnh Hưng, Long An) cùng những người cựu chiến binh từng chiến đấu năm xưa ở chiến trường này, làm lễ thả hoa tưởng niệm và tri ân những liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc trên dòng sông Long Khốt.
Đền thờ liệt sĩ Long Khốt ( Vĩnh Hưng-Long An )
Gần 200km, từ TP Hồ Chí Minh, chúng tôi đến vùng biên thùy Tây Nam trong những ngày cuối mùa khô đầy nắng trải mật vàng khắp các cánh đồng đất trống thênh thang. Gió hào phóng mang hơi mát thơm của hương sen Đồng Tháp Mười đang trổ bông ào ập vào người, cùng màu xanh mê mải của những vạt rừng tràm um tùm lá; để rồi cứ rưng rưng những cảm xúc đầy lên khi chạm vào vùng biên cương đầy chiến tích lịch sử kiên cường giữ đất, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ mang cái tên cổ xưa: Long Khốt.
Theo như trên địa đồ cương vực lãnh thổ Việt Nam, phía tây dòng chính Mê Kông qua các phân lưu của nó tách ra trên đất Campuchia, có hai nhánh chảy theo hướng đông nam, tới biên giới, cùng đổ vào đất Việt, tạo thành rạch Long Khốt – sông Long Khốt, là thượng nguồn sông Vàm Cỏ Tây. Khu đất dọc dòng Long Khốt có diện tích 4,5ha được gọi theo tên sông, thuộc ấp Trung Chánh, xã Thái Trị, huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long An.
Đây là khu đất có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng. Từ năm 1958-1975, chính quyền Sài Gòn đã xây dựng một chi khu quân sự kiên cố, trang bị nhiều vũ khí tối tân, có lực lượng tinh nhuệ trấn giữ cửa ngõ biên giới Tây Nam cùng con đường huyết mạch từ miền Tây Nam bộ về Sài Gòn. Sau năm 1975, đây cũng là một chốt biên phòng trọng yếu chiến lược của ta, trấn giữ vành đai bảo vệ TP Hồ Chí Minh từ xa, với chiều dài 45,62km (chiếm 31,1% tổng chiều dài biên giới của tỉnh Long An). Riêng Đồn Biên phòng Long Khốt hiện được giao quản lý 17,3km đường biên giới với 12 cột mốc.
LỊCH SỬ BI TRÁNG HÀO HÙNG
Trong đoàn đi của chúng tôi có các cựu chiến binh của Trung đoàn 174 anh hùng, thuộc Sư đoàn 5, Quân Giải phóng miền Đông Nam bộ, đơn vị đã hai lần được giao nhiệm vụ “nhổ” chi khu quân sự Long Khốt của quân đội Sài Gòn trong hai chiến dịch: Tháng 6/1972, sau khi hoàn thành nhiệm vụ giải phóng Lộc Ninh trong chiến dịch Nguyễn Huệ, được điều về giải phóng chi khu Long Khốt, nhằm phá vỡ tuyến ngăn chặn của quân đội Sài Gòn ở trung tâm Đồng Tháp Mười; Trong chiến dịch mùa khô 1973-1974, tiến công tiêu diệt chi khu Long Khốt.
Trận chiến năm 1972 diễn ra vô cùng ác liệt. Đại tá Trần Thế Tuyển, nguyên chiến sĩ Trung đoàn 174 xúc động kể lại: “Năm ấy, cấp trên giao nhiệm vụ cho chúng tôi “nhổ bót, giành dân” ở khu vực “da báo”, chuẩn bị cho việc ký Hiệp định Paris buộc Mỹ rút quân khỏi miền Nam Việt Nam. Đánh Long Khốt không thành, cũng do chủ quan và công tác chuẩn bị tác chiến của ta chưa tốt… Tôi nhớ có đêm, tự tay tôi cùng anh em chôn cất hàng chục liệt sĩ…”.
Lần thứ hai, bằng sự quyết tâm phải “nhổ” cho bằng được chi khu quân sự Long Khốt, Trung đoàn 174 rút nhiều kinh nghiệm thất bại từ lần thứ nhất. Theo lời kể của cựu chiến binh Trình Tự Kha, chiến sĩ đại đội 17 pháo DKZ: “Chi khu Long Khốt do Tiểu đoàn 502 và lực lượng biệt động quân Quân đội Sài Gòn chốt giữ, có hệ thống công sự kiên cố, hỏa lực máy bay, pháo binh chi viện mạnh, nhưng ta đã tổ chức công tác trinh sát tỉ mỉ chi tiết, xây dựng phương án tác chiến kết hợp giữa lối đánh đặc công “mở cửa” và hiệp đồng binh chủng hợp thành.
Đêm 28/4/1974, lực lượng đặc công bí mật luồn sâu mở 10 lớp hàng rào, dùng bộc phá liên kết đánh bung hai cửa mở ở hướng bắc chi khu và 2 lô cốt đầu cầu, đồng thời hỏa lực của sư đoàn bắn phá các mục tiêu trong Chi khu. Tiểu đoàn 502 biệt động quân Sài Gòn yêu cầu không quân cùng pháo binh từ gò Măng Đa và tiểu khu Mộc Hoá chi viện. Sau 1 ngày chiến đấu giành nhau từng tấc đất, 18 giờ ngày 29/4/1974, ta đã chiếm hoàn toàn chi khu Long Khốt, mở cửa cho chủ lực Quân giải phóng tiến về đồng bằng sông Cửu Long”.
Có một phút lắng đọng cả không gian, mấy cựu chiến binh Trung đoàn 174 như: Nguyễn Quốc Dân, Phùng Ngọc Đồng, Đỗ Bá Ngọc, Trần Văn Hân ngậm ngùi cho biết, để có được chiến công ấy, riêng tại khu vực Long Khốt, Thái Trị, Măng Đa… hơn 1.110 cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 5 hy sinh, riêng Trung đoàn 174 có gần 700 chiến sĩ hy sinh tại Long Khốt. Đặc biệt, đơn vị trinh sát H5 thuộc Trung đoàn 174, đã hy sinh hàng trăm đồng đội. Họ nằm dưới lòng sông Long Khốt, có người lấy được xác, có nhiều người mãi mãi nằm dưới sông sâu cả nửa thế kỷ nay.
Sau ngày đất nước thống nhất, tại đây thành lập đồn biên phòng phiên hiệu 773 – đồn Long Khốt, nhằm bảo vệ khu vực biên giới trọng yếu này. Cuộc chiến giữ đất, giữ chủ quyền lãnh thổ thêm một lần thử thách sự kiên cường dũng cảm của quân và dân Long Khốt. Năm 1978, Long Khốt ghi dấu chiến công 43 ngày đêm, từ ngày 14/1- 27/2/1978, của lực lượng Công an nhân dân vũ trang tỉnh Long An và quân dân địa phương, Một lần nữa, hàng chục cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Long Khốt đã anh dũng hy sinh để bảo vệ được khu vực phía tây bắc tiền đồn Mộc Hóa, làm thất bại hoàn toàn âm mưu của Polpot muốn đánh chiếm bằng được Mộc Hóa và Đức Huệ để làm bàn đạp tấn công các khu vực khác, nhằm tạo áp lực mạnh trên toàn tuyến biên giới Tây Nam của ta và tiến thẳng Sài Gòn. Với những thành tích vẻ vang, ngày 20/12/1979, Đồn Biên phòng Long Khốt vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.
KHU ĐỀN TƯỞNG NIỆM LIỆT SĨ LINH THIÊNG
“Gió Tháp Mười đã thổi, thổi rất sâu
Có nỗi thương đau có niềm hy vọng…”
Bất chợt nhớ câu hát phỏng theo thơ của Hoài Vũ, mà bâng khuâng. Một niềm xúc động trào lên đến nghẹn nhịp thở khi chúng tôi vào viếng Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và Liệt sĩ hy sinh ở Long Khốt, đền nằm ngay khu vực Đồn Biên phòng. Ngoài trang thờ có tượng Bác trang trọng, thì điều làm mọi người phải lạc một nhịp thở khi chứng kiến kín các bức tường là những phiến đá granit đen khắc danh sách hơn 7.000 liệt sĩ hy sinh tại chiến trường Long Khốt qua các thời kỳ kháng chiến, mà vẫn còn chưa hết…
Để có khu đền tưởng niệm, là cả câu chuyện tình nghĩa ấm áp xuyên suốt bao năm. Khởi xướng ý tưởng từ Đại tá Trần Thế Tuyển, nguyên Tổng biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng và Trình Tự Kha, Trưởng Ban liên lạc Truyền thống cựu chiến binh Trung đoàn 174, cùng với đồng đội, đến tấm chân tình và sự đồng hành, góp sức của các Mạnh Thường quân, doanh nghiệp, đặc biệt được sự ủng hộ nhiệt tình của Bộ đội Biên phòng Long An, các cấp ủy, chính quyền và bà con nhân dân Thái Bình Trung – Thái Trị. Ngôi Đền tưởng niệm đã được khởi công từ năm 2008, và hiện nay trở thành một địa chỉ “linh khí quốc gia” nơi cửa ngõ biên giới Tây Nam này, như một trấn giữ linh thiêng biên cương Tổ quốc.
Việc công nhận khu vực đồn Long Khốt là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đáp lại sự mong mỏi của chính quyền, người dân và cựu chiến binh đã từng chiến đấu tại chiến trường Long Khốt năm xưa. Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Hưng, Trần Văn Cường cho biết: “Hơn 10 năm qua, đúng vào dịp kỷ niệm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 19/5, cấp ủy, chính quyền địa phương, Bộ đội Biên phòng Long An, các cựu chiến binh và người dân khắp các tình thành đã về đây dâng hương tưởng nhớ Bác và làm lễ giỗ liệt sĩ, thả hoa đăng trên dòng Long Khốt…”.
Đôi câu đối viết trên hai cột chính, khắc trên chuông đồng trong Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh và Liệt sĩ hy sinh ở Long Khốt, nguyên gốc là hai câu thơ trích trong trường ca “Phía sau mặt trời” của Đại tá Trần Thế Tuyển: “Thân ngã xuống thành đất đai Tổ quốc/ Hồn bay lên hóa linh khí Quốc gia”, nghe âm vọng sự linh thiêng miền biên thùy này.
Long Khốt – TP.HCM – Tháng 5/2022
