LÊ HƯƠNG
Đại tá, Anh hùng LLVT Lê Hữu Thúy (Năm Thúy) là cán bộ tình báo chiến lược thuộc Lưới tình báo H10-A22 huyền thoại do Thiếu tướng Vũ Ngọc Nhạ chỉ huy.
Bà Ngô Thị Như bên bức tượng người chồng là Đại tá Lê Hữu Thúy
Tháng 7 năm 1969, Lưới bị lộ, nhiều cán bộ chiến sĩ sa vào tay giặc. Đồng chí Lê Hữu Thúy bị bắt khi đang giữ vị trí Tham Chánh Văn phòng Bộ Thông tin – Chiêu hồi của chính quyền Sài Gòn. Với vai trò Chỉ huy Phó của H10-A22, đồng chí bị địch kết án chung thân khổ sai, bị giam cầm tại Côn Đảo.
Ngay cả khi bị đày ra Côn Đảo, Đại tá Lê Hữu Thúy vẫn mưu trí lấy được bản gốc danh sách tù chính trị gửi về đất liền, buộc địch phải trao trả 17.000 tù chính trị (thay vì 5.000 người như chúng lập hồ sơ ban đầu) vào năm 1973.
Tháng 7 năm 1973, theo Hiệp địch Pari, địch buộc phải trao trả đồng chí Lê Hữu Thúy về vùng giải phóng Lộc Ninh. Để đồng chí yên tâm trở lại đội ngũ, tiếp tục chiến đấu trong đội hình Lữ đoàn 316 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh, cấp trên đã tạo điều kiện tổ chức đưa gia đình đồng chí Năm Thúy về Lộc Ninh.
TS Lê Thị Thanh Hương, con gái của đồng chí Năm Thúy, kể lại sự kiện này:
“Sau khi bố tôi bị bắt, mẹ tôi mưu sinh chủ yếu bằng nghề thợ may tại nhà. Để thêm thu nhập, mẹ bày thêm tủ hàng tạp hóa, chè, bánh bán cho bà con, trẻ nhỏ trong xóm, có lúc xoay xở khó khăn mẹ cũng theo các bạn hàng chạy buôn thêm mặt hàng hột vịt, trái cây từ Long An, Mỹ Tho về.
Sau Hiệp định Paris, mẹ tôi rất chú ý nghe tin tức việc trao trả tù chính trị. Có mấy hôm dặn chúng tôi trông nhà, mẹ cùng các bác gái Vũ Ngọc Nhạ, Huỳnh Văn Trọng, Nguyễn Xuân Hòe (cùng nhóm 4 cán bộ bị kết án Chung thân khổ sai của Lưới H10.A22) đến Nha Cảnh sát, vô nhà tù Chí Hòa, lên tận nhà tù Tam Hiệp (Biên Hòa) thăm dò tin trao trả tù Côn Đảo….
Tháng 11 năm 1973, một buổi chiều, tôi thấy vắng em Tư, em gái kế của tôi, em năm đó học đệ ngũ (lớp 8). Mẹ cũng về rất muộn, bảo đưa em đến nhà cô ôn bài. Hôm sau, không thấy em về, tôi la lên “Mẹ…”. Mẹ vội kéo tôi ra sau bếp, nói nhỏ “Bố cho người về đón, mẹ đã đưa em đi.”. Mẹ dúi cho tôi xem mẫu giấy vở học sinh có mấy dòng viết li ti và chữ ký tắt của bố. Thư bố dặn dò mẹ việc tuân thủ hướng dẫn của tổ chức…
Thoạt đầu tôi rất hoảng sợ, gặng hỏi “Thật bố về? mẹ đã gặp bố?”. Mẹ đợi lúc khuya giải thích.
Thuận lợi của công tác tổ chức liên lạc, đón người, trước hết là gia đình chúng tôi sống trong một xóm lao động, gần chợ Bà Chiểu; Hai là, khi Bố hoạt động, mẹ tôi chính là giữ vai trò cơ sở giao thông nội đô, trong Mậu Thân, đã tham gia việc nuôi giấu cán bộ. Mẹ hiểu phương thức hoạt động của ngành. Tuy nhiên, để đưa một đoàn mẹ con tôi lớn nhỏ 8 người đi bất hợp pháp trong khi đang bị địch kiểm soát thật không đơn giản.
Chuyến giao liên đầu tiên đã bị “dội” vì người giao liên phát hiện rằng mẹ tôi đã bị cảnh sát theo dõi. Thì ra, ngay sau khi “phải” trao trả bác Vũ Ngọc Nhạ và bố tôi về Lộc Ninh, mật vụ Sài Gòn đã bố trí canh chừng ở ngõ hai nhà chúng tôi. Bác gái và mẹ tôi đã nhanh chóng thông tin cho nhau.
Để bảo đảm sự an toàn của mấy mẹ con, đồng chí Tư Hà chỉ đạo tổ giao thông phải điều nghiên lại chặt chẽ, một là, tổ chức một bước trước đón mẹ tôi đi tiền trạm cũng là nắm cặn kẽ khả năng có thể tự lực đi lại của các chị em tôi; hai là chọn cán bộ giao liên phù hợp, chủ yếu là nữ, chú ý câu chuyện ngụy trang khi liên lạc tiếp cận.
Nhờ sự cẩn thận, chu đáo, cán bộ giao liên đã thuận lợi đưa mẹ tôi với em gái ra đến cụm. Đồng chí Tư Hà trực tiếp thăm hỏi, nghe báo cáo tình hình cũng thống nhất chỉ đạo sẽ tổ chức tiếp theo thành 2 chuyến, cách khoảng 3 – 4 ngày. Vì thế mẹ để em Tư ở lại với bố, quay vào thành ngay trong ngày, hẹn sẽ đi chuyến cuối cùng.
Chuyến thứ hai sau đó, mẹ nhờ chị hai Mạnh bán ve chai trong xóm (chồng chị là trung sĩ cảnh sát) dẫn em gái thứ bảy lên 6 tuổi của tôi ra rạp hát Cao Đồng Hưng (nay là Nhà sách Gia Định) chợ Bà Chiểu, một dì giao liên theo tín hiệu quy ước đón em và đưa ra Bời Lời. Nghe được gặp bố em đi ngay.
Chuyến cuối cùng, mẹ đi với 4 đứa. Riêng chị hai tôi, mẹ gởi lại má Tư, là chị ruột của mẹ, chúng tôi đều gọi người là má. Cậu má không có con, đùm bọc mẹ con tôi những lúc khốn khó nhất. Cậu cũng là một cơ sở trong Lưới cùng bị bắt tù giam. Mẹ không đành lòng bỏ má Tư lại một mình.
Theo kế hoạch sắp xếp, sáng ngày đi, tôi mặc áo dài, xách cặp như đi học, đón xe lam sang Thị Nghè, vào trường Trưng Vương (Q1). Năm này tôi học đệ tam (lớp 10), Mẹ bảo đi thế vừa để tránh theo dõi, vừa liên lạc chị Vũ Hải, con gái lớn nhà bác Vũ Ngọc Nhạ báo tin. Chị Hải lúc đó cũng học đệ nhất (lớp 12) Trưng Vương.
Sau đó, tôi không vào lớp mà vào nhà vệ sinh thay áo ngắn, theo cổng sau rời trường, tôi đi bộ về chợ Thị Nghè, đón xe lam trở lại chợ Bà Chiểu, lúc lên tiếp chiếc xe lam đi Hóc Môn tôi còn thấy chị hai tôi ôm cặp đứng nhìn. Tôi nhận ra, chị đã trốn học đến bến xe tiễn mẹ và các em, cuộc chia tay lặng lẽ không đoán định được ngày tái ngộ. Sau gặp bố rồi tôi mới biết, bố mẹ tin ngày chiến thắng, đoàn tụ không còn xa.
Mẹ tôi sau đó, tay bồng em Kiều, tay dắt Hải, Trúc giả đưa đi khám bác sĩ, một ít quần áo, đồ dùng đã gói ghém nhờ chị hai Mạnh giấu trong gánh ve chai đi trước. Tôi nghe mẹ nói phải đi vòng xa đánh lạc hướng phòng bị theo dõi.
Điểm hẹn gặp là ngã ba Tham Lương (nay trên đường Trường Chinh, Tân Bình). Mẹ tôi đến sau cùng, nhìn thấy đủ mặt, chị hai Mạnh ve chai cũng đã đem giúp túi xách đến. Giả như không quen, 5 mẹ con cùng đón chuyến xe đò đi Tây Ninh. Trạm xuống chính là Suối Sâu, Trảng Bàng, từ đây lại đi xe lam quay vào chợ Trảng Bàng, tôi nghĩ lúc đó phải hơn 10g sáng. Theo kế hoạch tại bến xe lam, sẽ có giao liên tiếp dẫn vào trong cứ.
Sự cố không dự kiến được là mẹ không thấy tín hiệu giao liên, bến xe có nhiều cảnh sát. Mẹ quyết tâm đi tiếp. Mấy mẹ con liền lên chiếc xe lam, khi ngồi xuống ghế mới nghe các dì đi chợ về bàn tán việc một đơn vị lính ngụy của Sư 5 bộ binh mở trận càn theo lộ 6 vào Bời Lời từ sáng sớm, tháp tùng có số địa phương quân. Một số cảnh sát địa phương cũng dàn ra kiểm soát, chặn các xe xét hỏi.
Thấy 1 tên cảnh sát tiến đến hướng xe mình, mẹ tôi vội vàng lấy từ túi xách hai lố dầu gió (loại dầu con sóc) dúi sang lòng hai dì phụ nữ ngồi ở ghế trong. Hai dì phụ nữ như hiểu ý và đã quen việc này liền bỏ ngay vào giỏ đi chợ, dùng các thức trong giỏ che lại, kẹp giỏ giữa hai chân. Trả lời câu hỏi “Đi đâu?” của tên cảnh sát, mẹ tôi nói “Về đám giỗ!” Nhìn người phụ nữ giản dị, tóc búi, ôm đứa trẻ 4 tuổi trong lòng, tên cảnh sát khoát tay, ra hiệu cho đi.
Xe chạy, hai dì phụ nữ quay sang trả lại hai lố dầu, hỏi “Đi vô trỏng hả?” Mẹ tôi gật đầu, nghĩ một chút rồi nói nhỏ “Nhưng em chưa gặp được người đón dẫn đường”.
Các dì nhìn 5 mẹ con, rồi nói: “Coi chừng không vô được, tụi nó đi càn từ hừng sáng, đám địa phương quân có thể xế tụi nó rút nhưng đám trên đồn không chừng. Hổng ấy thì quay về, bữa sau hẵng vô”.
Mẹ tôi yên lặng, đợi khi xe xuống hết khách mới hỏi bác tài có thể đi vào con lộ đỏ (lối vô khu “bàn đạp” Trảng Sa). Bác tài xế nhìn mấy mẹ con rồi nói “Lính còn ở trỏng, xe tui không vô được nữa mà chị với mấy nhỏ sao lội nổi”. Ông thấy mẹ tôi chần chừ, mấy đứa nhỏ đã có vẻ mệt, dường như cũng động lòng, tỏ thái độ dứt khoát: “Thôi ngồi đi, tui đưa mẹ con về nhà tui gần đây, ăn cơm, đợi xem nếu chiều lính rút tui đưa vô trỏng, không thì tính tiếp”.
Gia đình Đại tá Lê Hữu Thúy sau năm 1975
Gần 1 tháng sau, các chú bác lãnh đạo đưa gia đình tôi ra ở ngoài khu dân cư và bố trí một ngôi nhà tre nứa lá do đơn vị dựng, nơi đây thuộc xã Lộc Hưng, Huyện Lộc Ninh, tỉnh Phước Long (nay là tỉnh Bình Phước). Mấy mẹ con tôi ở đây cho đến ngày chiến thắng 30 tháng 4 năm 1975. Ổn định cho mấy mẹ con rồi, bố tôi tiếp tục nhận nhiệm vụ, vào trận chiến đấu cuối cùng với lòng tin quyết thắng.
*Bài đăng trên đặc san ” LINH KHÍ QUỐC GIA” số xuân Nhâm dần
